Tekst: Gert Renders (hij/zijn) • Foto: Marcel Lennartz (hij/zijn)
Heel wat bejaarde LGBTQIA+-senioren kruipen, na een leven lang open te zijn over hun geaardheid, opnieuw in de kast wanneer ze naar een zorginstelling verhuizen. Hoewel er de voorbije decennia heel wat stenen verlegd werden om te strijden voor diverse rechten van LGBTQIA+-ers is de strijd voor aanvaarding binnen deze groep van onze maatschappij nog lang niet beslecht.
Rainbow Ambassadors is een organisatie van geëngageerde vrijwilligers die deze strijd wil voeren met diverse sensibiliseringsacties, activiteiten en beleidsondersteuning voor zorgorganisaties, zorgteams en senioren die opkomen voor een regenboogvriendelijk beleid in de ouderenzorg.
Er worden zowel fototentoonstellingen, reportages, documentaires en infosessies georganiseerd. Maggy Doumen is één van de trekkers van de organisatie.
“In 2008 werd door het Roze Huis ‘werkgroep Janus’ opgericht. Er werden toen middelen vrijgemaakt waarbij een stagiair 2 jaar onderzoek heeft verricht naar de kwetsbaarheid van LGBTQIA+-ers in de ouderenzorg. Om te voorkomen dat die opgebouwde expertise na het beëindigen van de projectsubsidies verloren zou gaan, hebben een aantal vrijwilligers beslist om het project verder te zetten. In 2015, bij aanvang van mijn pensioen, heb ik me bij die groep aangesloten. Tot dan was het allemaal vrij kleinschalig en werd er nog weinig promotie gevoerd. Het werd toen geleid door iemand die dat zeker niet slecht deed maar het werd allemaal nogal sterk afgebakend om het uitvoerbaar te houden met de beschikbare vrijwilligers. Er werd nog weinig ondernomen om het op een grotere schaal te laten groeien en om kennis tussen verschillende bestaande initiatieven uit te wisselen terwijl de problematiek waarvoor wij strijden toch overal dezelfde is.
Vanuit die vrijwilligerswerking hebben we dan in 2018 met enkele mensen de werking van regenboogambassadeurs opgericht. Toen er iets later iemand uit Brussel ons pad kruiste hebben we in 2020 met Antwerpse en Brusselse initiatiefnemers de handen in elkaar geslagen en werd de vzw ‘Rainbow Ambassadors’ opgericht om stapsgewijs een netwerk uit te bouwen in het ganse land. De tweetalige organisatie wil de -meestal vergeten of onzichtbare- LGBTQIA+ senioren een gezicht geven.
We hebben toen onmiddellijk een website gelanceerd en folders gemaakt om onze werking én de problematiek die we willen aankaarten bekend te maken. De werking richt zich zowel tot het personeel als de bewoners van woonzorgcentra, dagcentra, serviceflats, seniorenverenigingen, de thuishulp, artsen en studenten zorg- en verpleegkunde, enz.
Oudere LGBTQIA+-ers zijn weinig zichtbaar in onze maatschappij. Toch vormen zij in België een ruimte groep mensen. Er zijn naar schatting meer dan 250.000 LGBTQIA+-senioren. Een deel daarvan woont in zorgcentra of in assistentieflats, anderen komen in dienstencentra en dagcentra. Nog anderen zijn actief in seniorenverenigingen en wonen nog thuis. Jammer genoeg rust er nog vaak taboe op seksualiteit en intimiteit bij senioren. Ik ben lid van de ouderenraad in Hoboken, maar ook die werkingen zijn tot op heden nog uitsluitend hetero-normatief.
In een woonzorgcentum of in een vereniging moeten mensen kunnen thuiskomen. Het is voor vele mensen hun (enige) sociaal netwerk. Het is de plaats waar ieder mens ten volle zichzelf moet kunnen zijn. LGBTQIA+-senioren komen meestal uit een periode waarin hun geaardheid nog onbespreekbaar was, waar ze een deel van zichzelf moesten verstoppen. Sommigen deden toch wel hun coming-out of leefden een bescheiden leven met hun partner. Senioren vinden vaker de kracht niet meer om opnieuw te vertellen wie ze zijn. Ze zijn bang dat ze niet aanvaard zullen worden door het centrum of de vereniging waar ze deel van uitmaken. Ze willen zich thuis voelen en niet uitgesloten worden door zorgverleners, andere bewoners of leden van hun vereniging. Door de heteronorm voelen vele LGBTQIA+-senioren zich vaak minder welkom in woonzorginstellingen. Zorgmanagers en medewerkers in de zorg zijn niet op de hoogte van de specifieke achtergrond en de vaak heftige levensverhalen van deze LGBTQIA+-senioren. Gesprekken met medebewoners gaan meestal over kinderen en kleinkinderen. Ze vinden daardoor mogelijk weinig aansluiting bij medebewoners en voelen zich buitengesloten en alleen. Zo ken ik een concreet voorbeeld van iemand die een zorgflat kocht, en vervolgens gevraagd werd om over de geaardheid te zwijgen. In Nederland worden onze zusterorganisaties zeer ruim ondersteund. Ze hebben middelen voor om hun expertise te verspreiden met hedendaagse media en documentaires waarmee je met je boodschap vandaag veel meer bereik hebt. Hier is er nog werk aan de winkel, ook door de koepelorganisaties. We hebben het idee om Will Ferdy-cafés op te starten, een initiatief waarbij 1 keer per maand LGBTQIA+-ers vanuit seniorenverenigingen, woonzorgcentra, … kunnen samenkomen. Maar dat vraagt inspanningen die hier momenteel nog onvoldoende ondersteund worden.
We hebben een comité van een vijftal organisaties om vorming te geven aan referentiepersonen die door hun directies worden gesteund om dat binnen hun woonzorgcentra’s op gang te brengen. We gaan ook spreken bij actieve senioren buiten de regenboogfamilie om een breder draagvlak te creëren voor de toekomst en om onze boodschap zo ruim mogelijk te verspreiden, maar ook binnen onze community, waar er natuurlijk al veel mensen actief zijn binnen de zorgsector, verspreiden we onze expertise. We stellen vast dat er wel een groeiende aandacht en goede wil is ten aanzien van de problematiek. Zo moesten we in het kader van IDAHOT gaan spreken in de Artevelde Hogeschool, maar zulke initiatieven blijven nog te veel een ‘event’. Het zou nog meer structureel moeten ingebed worden in de werking van organisaties en de maatschappij. We zijn klein, maar doen heel veel activiteiten.
In 2025 bestaat onze vereniging 5 jaar. Dat willen we vieren, zowel in Brussel als in Antwerpen, met een inhoudelijk event op een vrijdag, gevolgd door een groot feest op
zaterdag. De inhoud van die viering krijgt stilaan vorm en zullen we onder andere via
onze website verspreiden. Stap voor stap hopen we meer aandacht te krijgen voor de problematiek van onze doelgroep, maar er is nog een lange weg af te leggen.”
Meer info over activiteiten voor LGBTQIA+-senioren en vorming kan iedereen terecht